Καλή Χρονιά σε όλες και όλους! Ευχόμαστε και ελπίζουμε το 2022 να είναι χρονιά αναγέννησης, νέου ξεκινήματος, με ειρήνη, με συνεργασία και δημιουργικότητα.
Φαίνεται όμως ότι οι ευχές έχουν χάσει την αποτελεσματικότητά τους, τα τελευταία χρόνια. Αλλά αυτό ας μην μας πτοεί, ας αντιμετωπίσουμε όλη την τρέχουσα δυσάρεστη κατάσταση σαν μια πρόκληση που δοκιμάζει τόσο την αντοχή μας όσο και την υπομονή μας. Αλλά προπάντων, ας αντιμετωπίσουμε όλο αυτό το, ας το πούμε δυστοπικό, περιβάλλον σαν μια ευκαιρία για να βελτιωθούμε τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε συλλογικό.
Μια ευχή που ακούγεται συχνά τα τελευταία χρόνια είναι για την λεγόμενη επιστροφή στην «κανονικότητα». Αλήθεια, τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «κανονικότητα»; να επανέλθουν ο τρόπος ζωής και οι συνθήκες που είχαμε μέχρι και το 2019; πριν λίγα χρόνια κάποιοι θεωρούσαν ως «κανονικότητα» την κατάσταση πριν από το 2010. Κάποιοι μεγαλύτεροι θεωρούν σαν πρότυπο της «κανονικότητας» την ζωή της δεκαετίας του ’90 (ή και του ’80, του ’70, του ’60 ή και παλαιότερων δεκαετιών!); όπως και να το δούμε πάντως, το μόνο σίγουρο είναι ότι η καθημερινότητά μας ποτέ δεν μένει σταθερή όσο και αν επιθυμούμε το αντίθετο. Το παράδοξο με μας τους ανθρώπους είναι ότι από την μία διψάμε για εξέλιξη, πρόοδο, ανακαλύψεις, βελτιώσεις κλπ και από την άλλη η όποια αλλαγή μας ενοχλεί. Αλλά σε ότι αφορά το μέλλον, ας το πάρουμε απόφαση ότι επιστροφή στην όποια "κανονικότητα" δεν υπάρχει! βρισκόμαστε ήδη σε έναν νέο κόσμο, και μάλιστα καιρό τώρα, και όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε τόσο το καλύτερο.
Ποιός είναι όμως ο νέος αυτός κόσμος; ποιά τα συστατικά του στοιχεία; είναι η Ι4 (η 4η Βιομηχανική Επανάσταση με την Τεχνητή Νοημοσύνη και την Ρομποτική); Είναι η Great Reset (η μεγάλη επανεκκίνηση); η πράσινη ανάπτυξη, ο εξηλεκτρισμός, το 5G (ή σε λίγο καιρό το 6G), η τεχνολογία mRNA, τα κρυπτονομίσματα, η Agenda 2030 του Ο.Η.Ε., τα NFTs και το Μetaverse; Λοιπόν, θα λέγαμε ότι τελικά αυτό που βιώνουμε είναι ένας meta-κόσμος που δημιουργεί νέα δεδομένα, και προκύπτει όχι από αρνητική διάθεση απέναντι σε προηγούμενες καταστάσεις αλλά με σύνθεση παλαιότερων συστατικών με καινούργιες μεθόδους, με την Τεχνολογία να παίζει πρωτεύοντα ρόλο και να δείχνει τον δρόμο: η πληροφορίες είναι πια πάρα πολλές και ανταλλάσσονται με αστραπιαία ταχύτητα. Σχεδιάζουμε και ενεργούμε με την λογική ενός project, προχωράμε βήμα-βήμα και κάνουμε επιμέρους διορθώσεις γρήγορα και αποτελεσματικά δεδομένου ότι υπάρχει συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία – με την μορφή της πληροφορίας. Στην ουσία θέτουμε πολλούς διαδοχικούς στόχους και με τον τρόπο αυτό βελτιώνουμε την συνολική πορεία. Είναι ενδιαφέρον ότι το λεγόμενο "project" δεν υλοποιείται αποκλειστικά με ατομική προσπάθεια: πλέον ο επιμερισμός εργασίας και οι συνεργασίες είναι όχι απλά απαραίτητες αλλά αποτελούν βασικό δομικό στοιχείο της νέας πραγματικότητας. Εκεί που παλιά θα έπρεπε για κάποιο θέμα να πάρουμε μια απόφαση μόνοι μας, τώρα αξίζει να εμπιστευτούμε κάποιον με μεγαλύτερη εμπειρία και γνώση πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Έτσι με την Τεχνολογία και την Συνεργασία οι πιθανότητες επιτυχίας των προσπαθειών μας αυξάνονται κατακόρυφα. Τουλάχιστον, τα πιθανά αποτελέσματά δεν περιορίζονται στο παρωχημένο δίπολο "επιτυχία" - "αποτυχία": πλέον τα σενάρια είναι πολλαπλά και οι αντίστοιχα πολλαπλές εκβάσεις τους μόνο σαν αποτυχίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν! Έτσι η εμφάνιση πολλών διαφορετικών και αποδεκτών αποτελεσμάτων, μειώνει την πιθανότητα αποτυχίας και αποδυναμώνει την διπολική απολυτότητα. Μια νέα νοοτροπία λοιπόν, μια νέα κουλτούρα, μια νέα θεώρηση της ζωής. Και πραγματικά με αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει μόνο μαύρο και άσπρο αλλά πολλοί ενδιάμεσοι τόνοι που είναι αναγνωρίσιμοι, μετρήσιμοι και αποδεκτοί.
Αυτού του είδους η θεώρηση, έχει πολλά πλεονεκτήματα: πρώτα-πρώτα αποδυναμώνονται τα κλισέ. Από την στιγμή που κάτι δεν χαρακτηρίζεται εκ των προτέρων σαν «αυτό» ή «εκείνο», υπάρχει η πιθανότητα και η δυνατότητα να εξελιχθεί, σαν «κάτι άλλο». Αυτή η θεώρηση προωθεί την ορθολογική, θα λέγαμε, ζωή. Δεν αφήνει προκαταλήψεις, συνωμοσιολογίες, παρωχημένες ιδέες να γεμίσουν τα κενά και να καθορίσουν την πορεία και την στάση μας. Μας δίνει δύναμη γιατί δεν επιτρέπει να χαρακτηρίσουμε μια κατάσταση ως δύσκολη ή ένα εμπόδιο ως ανυπέρβλητο. Μας δίνει την δυνατότητα να μετατρέπουμε τις απειλές σε ευκαιρίες και γενικά μας κάνει να βλέπουμε την ζωή θετικά. Θα αναρωτηθεί κανείς: «Ναι αλλά μήπως έτσι η ζωή μας γίνει πολύ μηχανική, πολύ αυτοματοποιημένη και εγκεφαλική; Μήπως χαθεί έτσι ο αυθορμητισμός και η χαρά της ζωής και του αναπάντεχου;». Κι όμως! Δεν δίνει χαρά η αίσθηση πως όλα είναι δυνατά; Δεν προσφέρει ελπίδα η δυνατότητα να ξεπερνάει κανείς τα εμπόδια; Ποια μεγαλύτερη χαρά από το να αυξάνουν οι πιθανότητες δημιουργικής επιτυχίας; Κάποιος άλλος θα αναρωτηθεί: "μήπως μέσα από απρόσωπες διαδικασίες, συνεργασίες και πρωτόκολλα (αυτή η λέξη μπήκε δυναμικά στην ζωή μας μέσα από την κρίση της πανδημίας!) ξεχάσουμε τις ρίζες μας και τις παραδόσεις; μήπως χάσουμε την πολιτιστική μας ταυτότητα;". Κι όμως, μήπως, αντίθετα, ενδυναμώσουμε την σύνδεσή μας με τις ρίζες μας εάν χρησιμοποιήσουμε τον πολιτιστικό πλούτο σαν δομικό στοιχείο της νέας πραγματικότητας και εάν μετατρέψουμε την πνευματική κληρονομιά σε ζωντανό στοιχείο της ζωής μας ; "Ωραία όλα αυτά» θα επιχειρηματολογήσει κάποιος άλλος, «αλλά τα πάντα εξαρτώνται από την Οικονομία. Πως να δει την ζωή θετικά κάποιος που είναι άνεργος ή δεν διαθέτει τα στοιχειώδη για να ζήσει;». Φτάνουμε λοιπόν και στο "δια ταύτα"! πρέπει όμως εδώ να πούμε και το εξής: τίποτα δεν λειτουργεί μεμονωμένα και δεν μένει ανεπηρέαστο από ότι συμβαίνει γύρω του. Έτσι και η Οικονομία δεν προέρχεται από παρθενογένεση αλλά βασίζεται σε προηγούμενες λογικές, θεωρήσεις ζωής, πρακτικές και φιλοσοφίες. Η αλλαγή της στάσης ζωής μας θα φέρει και την αλλαγή της οικονομίας. Δηλαδή -και δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό- δεν είναι κατ' ανάγκη μόνο η Οικονομία που αλλάζει την ζωή μας αλλά είναι και η ζωή μας που αλλάζει την Οικονομία.
Με την έλευση της νέας χρονιάς λοιπόν, αντί απλών τυπικών ευχών σκεφτήκαμε να μοιραστούμε κάποιες σκέψεις μας. Και η βασική ευχή είναι αυτή που αναφέρθηκε κάποια στιγμή: ας δούμε το μέλλον με θετική διάθεση, ας εγκαταλείψουμε την αμυντική στάση του μικρού και ανήμπορου απλού καταναλωτή, με δημιουργικό όμως τρόπο, ας μετατρέψουμε αυτά που νομίζουμε ότι είναι απειλές σε ευκαιρίες. Ας εγκαταλείψουμε τη παλιά νοοτροπία που μας έβαζε μονίμως μπροστά σε διλήμματα και εκβίαζε αποτελέσματα – συνήθως μέτρια. Χρόνια Πολλά σε όλες και όλους, να έχετε μια υπέροχη χρονιά.
