Ξεκινάμε αυτό το άρθρο με μία σημαντική δήλωση/παραδοχή: τα περονοφόρα είναι τα πιο επικίνδυνα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σε μια αποθήκη. Ο κίνδυνος από τα οχήματα αυτά απειλεί κυρίως τους πεζούς εργαζόμενους, είτε αυτούς που συνεργάζονται με τον χειριστή σε κάποια εργασία (τοποθέτηση ή απομάκρυνση προϊόντων από τα ράφια κλπ) είτε αυτούς που απασχολούνται σε εργασία που δεν έχει σχέση με περονοφόρα.
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε εδώ ότι όλα τα προβλήματα/ατυχήματα που μπορεί να προκαλέσουν τα περονοφόρα ξεκινάνε από μία παρεξήγηση: το ότι δηλαδή τόσο ο χειριστής του οχήματος όσο και οι πεζοί που κυκλοφορούν στον ίδιο χώρο, νομίζουν ότι το περονοφόρο συμπεριφέρεται και λειτουργεί σαν αυτοκίνητο. Ναι μεν, μπορεί η κατασκευή τους να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε παρόμοιες μηχανικές αρχές αλλά είναι δύο τελείως διαφορετικά μηχανήματα. Μια βασική τους διαφορά σε ότι αφορά την χρήση τους και πέρα από την προφανή που είναι η ύπαρξη ανυψωτικού μηχανισμού στο περονοφόρο, είναι ότι έχουν διαφορετικά «τυφλά σημεία». Δηλαδή, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει πιθανότητα ο οδηγός ενός επιβατικού αυτοκινήτου να μην δει στους καθρέπτες κάτι ή κάποιον που κινείται δεξιά και πίσω, ο οδηγός του περονοφόρου δυσκολεύεται να δει τι βρίσκεται μπροστά του, ειδικά όταν κουβαλάει φορτίο ενώ επίσης δεν έχει και σαφή εικόνα τι βρίσκεται πίσω του κατά την όπισθεν κίνηση. Αυτή είναι και η αιτία παράσυρσης πεζού από περονοφόρο, ατύχημα που συμβαίνει πολύ συχνά και μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμες σωματικές βλάβες στον πεζό, βλάβες που μπορεί πιθανότατα να επηρεάσουν και την υπόλοιπη μετέπειτα ζωή του. Για να μην πούμε ότι τέτοια ατυχήματα είναι κάποιες φορές και θανατηφόρα.
Η άλλη μεγάλη διαφορά βέβαια είναι ότι το περονοφόρο κινείται με φορτίο στις περόνες. Υπάρχουν κανόνες για το πόσο πρέπει να είναι το βάρος του φορτίου (βασικά καθορίζεται από τον τύπο του περονοφόρου) αλλά και τον τρόπο που στοιβάζεται το φορτίο στις περόνες και μέχρι ποιό ύψος. Το ασταθές φορτίο είναι μια άλλη μεγάλη αιτία πρόκλησης ατυχήματος. Παλέτες που ξεφεύγουν και πέφτουν από την στοίβα που μεταφέρει το περονοφόρο, φορτία που πέφτουν κατά την ανύψωση ή τοποθέτηση τους στα ράφια, μπορούν να προκαλέσουν μέχρι και θανατηφόρα ατυχήματα. Πότε; στις περιπτώσεις που οι πεζοί βρίσκονται πολύ κοντά στο όχημα. Ειδικά σε ασταθή φορτία υπάρχει η περίπτωση είτε ο χειριστής να παρακαλέσει κάποιον πεζό συνάδελφό του είτε ο πεζός να προθυμοποιηθεί να βοηθήσει προσφέροντας στήριξη του φορτίου με τα χέρια του είτε κατά την μεταφορά είτε κατά την ανύψωση του φορτίου. Σε περίπτωση που κάτι πάει στραβα, το αποτέλεσμα όπως είπαμε μπορεί να είναι θανατηφόρο. Ποια θα μπορούσε σε περίπτωση πτώσης φορτίου να είναι μια απόσταση ασφαλείας; ας πάρουμε μία περίπτωση, όπου το περονοφόρο ανυψώνει δύο κιβώτια (ύψους 1 μέτρο το καθένα), το ένα πάνω στο άλλο σε ύψος 9 μέτρων και για Χ λόγο το φορτίο ανατρέπεται στο ψηλότερο σημείο της ανύψωσης. Τα δύο κιβώτια θα πέσουν μαζί και θα καλύψουν 2,5 μέτρα απόσταση από τα πλάγια του περονοφόρου ενώ αν κατά την σύγκρουση στο έδαφος σπάσει η συσκευασία και εκτιναχτούν προϊόντα, αυτά μπορεί να φτάσουν μέχρι πχ 2 μέτρα μακρύτερα. Δηλαδή γύρω από το περονοφόρο υπάρχει μια περιοχή κινδύνου 4 μέτρων.
Τέλος να προσθέσουμε και τις περιπτώσεις που οι πεζοί χρησιμοποιούν το περονοφόρο σαν μεταφορικό μέσο εντός της αποθήκης ή σαν μέσο για να φτάσουν σε κάποια ψηλά ράφια για να κάνουν είτε picking είτε τοποθέτηση προϊόντων. Είναι γνωστό ότι και τα δύο απαγορεύονται ρητά από τα πρωτόκολλα ασφαλείας.
Γίνεται φανερό από τα προηγούμενα ότι ένα κινούμενο περονοφόρο είναι ένας μεγάλος κίνδυνος για τους πεζούς εργαζόμενους (εδώ να προλάβουμε μια παρεξήγηση: το ότι το περονοφόρ είναι κίνδυνος για τους πεζούς δεν σημαίνει ότι η ευθύνη κάποιου - απευκταίου - ατυχήματος βαραίνει τον χειριστή του περονοφόρου αποκλειστικά. Βαραίνει εξίσου, αν όχι και περισσότερο, και τον πεζό ο οποίος μπορεί να περιφέρεται σε περιοχή χαρακτηρισμένη ως περιοχή που κινούνται οχήματα ή να κινείται αφηρημένος. Όμως ο στόχος είναι η αποφυγή του ατυχήματος και όχι η επίρριψη ευθυνών, κάτι που θα γίνει σε κάποια στιγμή ούτως ή άλλως). Τι πρέπει λοιπόν να εφαρμόσουμε για να προστατεύσουμε τους πεζούς από το περονοφόρο;
- Οι περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι πρέπει να κάνουμε σαφείς διαχωρισμούς: δηλαδή να σημάνουμε ξεκάθαρα σε ποιά σημεία κινούνται οχήματα και απαγορεύεται η διέλευση πεζών. Αν κάτι τέτοιο είναι δύσκολο, προτείνουν να καθορίσουμε τα χρονικά διαστήματα, μέσα στην μέρα, στα οποία επιτρέπεται η διέλευση των πεζών και τα χρονικά διαστήματα στα οποία απαγορεύεται.
- Εννοείται ότι πρέπει τα οχήματα να είναι εφοδιασμένα με συστήματα ασφαλείας (φάρους, alarm, μπλέ και κόκκινα φώτα, πλευρικά φώτα). Επίσης ψηφιακά συστήματα ασφαλείας τέτοια που για παράδειγμα ανιχνεύουν τους πεζούς εργαζόμενους και ακινητοποιούν το περονοφόρο σε περίπτωση που ανιχνευτεί πεζός σε επικίνδυνα κοντινή απόσταση.
- Προτείνεται συστηματική και συνεχής εκπαίδευση χειριστών και πεζών ώστε να συμμορφώνονται στους κανόνες ασφαλείας (και σε ότι αφορά τα φορτία). Ειδικότερα για τους χειριστές, μπορεί να απαιτηθεί να ακολουθούν πρωτόκολλα που επιβάλλουν σταμάτημα του οχήματος όταν αντιληφθούν πεζό, προειδοποίηση στον πεζό να σταματήσει, τόσο λεκτική όσο και νοηματική και κλείσιμο του κινητήρα του οχήματος αν ο πεζός δεν σταματήσει.
- Θα πρέπει όμως, και αυτό ας πάψει να είναι το κρυφό ταμπού σε μια επιχείρηση, να ξεκαθαριστεί ότι καλή η παραγωγικότητα και η επίτευξη στόχων αλλά πως σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να υπερτερούν της ασφάλειας. Γιατί στην ουσία αυτό που συμβαίνει είναι ότι πολλές φορές ο εργαζόμενος τρέχει να προλάβει χρόνους και διορίες ενώ ταυτόχρονα καλείται να εφαρμόσει κανόνες ασφαλείας. Πρακτικά μιλώντας, αυτά τα δύο δεν μπορεί να συμβαίνουν ταυτόχρονα, τουλάχιστον όχι πάντα. Θα πρέπει δηλαδή ο εργαζόμενος, τόσο ο χειριστής αλλά και ο πεζός, να εντυπώσουν στο μυαλό τους ότι προέχει η ασφάλεια όλων και ότι είναι το πιο σημαντικό πράγμα στον χώρο εργασίας.
- Ειδικά στο ερώτημα «ποια η απόσταση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ περονοφόρων και πεζών – αν και όταν συναντηθούν», οι ειδικοί μάλλον αποφεύγουν να δώσουν σαφή απάντηση. Μπορεί κάποιοι που αποδέχονται τους Γερμανικούς κανόνες ασφαλείας να μιλάνε για 1,25 μέτρα, απάντηση που κατ’ ευθείαν καθίσταται ύποπτη λόγω της ακρίβειας της των 5 εκατοστών, αλλά οι περισσότεροι αποφαίνονται μάλλον διπλωματικά: «κρατήστε όση απόσταση απαιτείται»! επι της ουσίας όμως μεταφέρουν την ευθύνη της απόφασης στους εργαζομένους γιατί πιθανά δεν θέλουν να επέμβουν σε μεγάλο βαθμό στην ροή εργασίας και άρα στην παραγωγικότητα. Μια υποκειμενική όμως εκτίμηση ενός εργαζομένου που λαμβάνεται σε δέκατα δευτερολέπτου και υπό την πίεση του χρόνου - και του επείγοντος της εργασίας, όπως αναφέραμε πιο πάνω, συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες να είναι εσφαλμένη. Ίσως πιο χρήσιμη θα ήταν η διατύπωση «κρατήστε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απόσταση» ή έστω, «κρατήστε μια απόσταση πάνω από 2 μέτρα».
- Σε ότι αφορά την απόσταση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ του πεζού και του οχήματος: κάποιοι (ακολουθώντας τους Γερμανικούς κανόνες ασφαλείας) μπορούν να πουν “κρατήστε απόσταση 1,25 μέτρα”, κάποιοι άλλοι ειδικοί να πουν 2 μέτρα. Γενικά όμως οι περισσότεροι ειδικοί αποφεύγουν να δώσουν μια σαφή απόσταση (φοβούμενοι ότι μπορεί να αποδειχτεί ότι δεν είναι αρκετή) χρησιμοποιώντας την διπλωματική λύση του “κρατήστε την απόσταση που είναι απαραίτητη”, δηλαδή κατά περίπτωση και κατ' εκτίμηση. Επειδή όμως η προσωπική εκτίμηση της στιγμής μπορεί να είναι λάθος και επειδή και ο ανθρώπινος εγκέφαλος εκπαιδεύεται να λειτουργεί με την νόρμα του “βέλτιστου αποτελέσματος με την μικρότερη δυνατή προσπάθεια”, σαν συμπερασμα θα μπορούσαμε να πούμε: οργανώστε τον χώρο της αποθήκης χωρίζοντας με σαφήνεια τους διαδρόμους όπου κυκλοφορούν περονοφόρα. Εμφυτεύστε στους χειριστές και τους πεζόυς τον φόβο του ατυχήματος και την αρχή ότι η ασφάλεια είναι πάνω από την παραγωγικότητα ή καλλίτερα ότι η ασφάλεια είναι μέρος της παραγωγικότητας. Φροντίστε να το υπενθυμίζετε στους χειριστές και τους πεζούς συχνά. Χρησιμοποιείστε φώτα και συστήματα ασφαλείας. Και στην περίπτωση που με κάποιον μαγικό τρόπο ο χειριστής και ο πεζός καταφέρουν να ξεπεράσουν όλες τις αρχές και τα μέσα ασφαλείας που έχουν τεθεί, μάθετέ τους να σταματούν κάθε φορά που αντιλαμβάνονται ό ένας την παρουσία του άλλου και να συννενοούνται για το ποιός θα περάσει πρώτος. Χωρίς βιασύνη, χωρίς άγχος, χωρίς πίεση. Εννοείτε ότι κατά την μεταφορά, ανύψωση ή κατέβασμα φορτίων οι πεζοί πρέπει να βρίσκονται μακρυά μέχρι να επιβεβαιωθεί ότι τα φορτία βρίσκονται σε σταθερή θέση.
