2023: ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

Το 2022 συνέχισε μια  παράδοση που ξεκίνησε πριν από τρεις περίπου δεκαετίες με εμφάνιση γεγονότων μεγάλης έως πολύ μεγάλης κλίμακος και επίδραση σε όλο και μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη (οικονομικές κρίσεις, πανδημία, πόλεμοι). Η έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία με αποτελέσματα που εκδηλώνονται τόσο στον ενεργειακό όσο και στον οικονομικό αλλά και γεωπολιτικό τομέα είναι ένα τέτοιο mega-γεγονός/κρίση που φαίνεται πως θα μας απασχολήσει για κάποια χρόνια χωρίς να μπορούμε να γνωρίζουμε και πως θα εξελιχθεί.  Είναι επίσης φανερό πως η συχνότητα, το μέγεθος και η σημασία των διαδοχικών αυτών γεγονότων/κρίσεων είναι αυξανόμενο, πιθανότατα γεωμετρικά. Και ειδικότερα για την τελευταία αυτή κρίση της Ουκρανίας είναι φανερό ότι δεν μπορούμε σε καμμία περίπτωση να προδικάσουμε το μέγεθος και την έκταση της επίδρασής της και άρα το πόσο θα κρατήσει.

Γενικά, υπάρχουν πάρα πολλές αναλύσεις για τον πόλεμο αυτό, που δημιουργούν εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες πιθανά σενάρια για την εξέλιξη και τα αποτελέσματά που μπορεί να υπάρξουν. Ας κοιτάξουμε όμως το γεγονός αυτό υπό ένα διαφορετικό πρίσμα και ανεξάρτητα από τα κείμενα δημοσιογράφων και αναλυτών, οικονομικών, πολιτικών, στρατιωτικών κλπ

Για αρχή, ας αντιμετωπίσουμε τον κόσμο μας σαν ένα κλειστό σύστημα που η Ενέργειά του αλλάζει μορφές μεν, διατηρείται σταθερή στο σύνολό της δε: βλέπουμε ότι στην σειρά αυτή των παρόμοιων γεγονότων/κρίσεων, και όσο το μέγεθος και η έκταση τους αυξάνεται, τόσο μεγαλύτερη είναι και η αναταραχή που προκαλούν, και άρα η λεγόμενη Εντροπία του συστήματος μας αυξάνει (Εντροπία, όρος της Φυσικής, δηλώνει το μέγεθος της αταξίας ενός συστήματος). Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η εξέλιξη του συστήματος/κόσμου μας, που γίνεται σε διαδοχικά βήματα (τα γεγονότα που αναφέραμε), προκαλεί αύξηση της Εντροπίας του (συστήματος) σε κάθε βήμα και κάποια στιγμή θα φτάσουμε στην απόλυτη αταξία (πρακτικά αυτό σημαίνει καταστροφή του κόσμου). Που είναι μία δυσοίωνη προοπτική και δικαιώνει πλήρως τις εσχατολογικές/συνωμοσιολογικές θεωρίες! Δυστυχώς, σε ένα κλειστό σύστημα η Εντροπία δεν μπορεί να μειωθεί παρά μόνο να αυξηθεί ή το πολύ-πολύ να παραμείνει σταθερή, που πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η πορεία αυτή είναι μη-αναστρέψιμη.

Αυτό που μπορεί όμως να γίνει, είναι το σύστημα να πάψει να είναι κλειστό, να μπορέσει δηλαδή να ανοίξει ώστε να δεχτεί κάποια νέα έξωθεν Ενέργεια ή Δύναμη που θα αναστρέψει την αυξητική τάση της Εντροπίας. Ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η Δύναμη/Ενέργεια πρακτικά; Θα λέγαμε ότι η Ενέργεια που περιμένουμε δεν προέρχεται από πουθενά αλλού παρά από εμάς τους ίδιους και για την ακρίβεια θα μπορούσε να είναι ο τρόπος που βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε το σύστημά μας, τον κόσμο μας. Αν δηλαδή πάψουμε να τον βλέπουμε σαν κλειστό σύστημα με δεδομένη και σταθερή -εντροπική- πορεία, προφανώς και ανατρέπουμε τις δυσοίωνες προοπτικές αφού μπορούμε να δημιουργήσουμε περισσότερα του ενός νέα σενάρια εξέλιξης. Βασικό ρόλο σε αυτό παίζουν και τα μέσα μεταφοράς πληροφοριών, του διαδικτύου συμπεριλαμβανομένου. Που, βασιζόμενα στην λογική του κλειστού συστήματος, εμμέσως πλην σαφώς αποδέχονται, προβάλλουν και υποβάλλουν τον μονόδρομο προς το -υποτιθέμενα-  νομοτελειακά επερχόμενο τέλος, παγιώνοντας και στηρίζοντας ουσιαστικά την αύξηση της Εντροπίας του κόσμου μας. Ο ψυχολογικός αυτός μηχανισμός καθιστά τα πάντα, εν μέρει αναμενόμενα και εν μέρει προγραμματιζόμενα: όταν δηλαδή ένα αρνητικό γεγονός (πχ μια οικονομική κρίση) καλύπτεται ειδησεογραφικά, επιβεβαιώνει αφ’ ενός την αρνητική πορεία μας, αφ’ ετέρου θέτει αυτόματα τις βάσεις  για το επόμενο μεγάλο αρνητικό γεγονός (πχ μια νέα κρίση, μεγαλύτερη αυτή την φορά, ένας πόλεμος κλπ): το κοινό προετοιμάζεται να δεχτεί, και γνωρίζει εκ των προτέρων -για να μην πούμε ότι το επιζητάει κιόλας, σαν να πρόκειται για καταναλωτικό είδος- ότι οσονούπω έρχεται ένα νέο αρνητικό γεγονός. Βέβαια να μην ξεχνάμε ότι τα δισεκατομμύρια των χρηστών των κοινωνικών δικτύων, μέσα από τα copy-paste posts και comments τους, αποτελούν βασικό πυλώνα αυτής της ψυχολογικής-πληροφοριακής δομής. Που εν τέλει πολλαπλασιάζουν την ποσότητα της πληροφορίας μειώνοντας όμως την πληροφοριακή της αξία. Στην ουσία δηλαδή, όλοι μας παιδεύουμε και κουράζουμε το μυαλό μας με αναμενόμενες, επαναλαμβανόμενες ειδήσεις/πληροφορίες, ως επι τω πλείστον αρνητικές, που διασπείρουν την αίσθηση μιας επερχόμενης καταστροφής, καθορίζουν αμυντικές συμπεριφορές και συνεισφέρουν στην αυτοεκπλήρωση της προφητείας.

Στην περίπτωση του πολέμου της Ουκρανίας – αλλά και οποιουδήποτε πολέμου, τα κλασικά κλισέ που επιχειρούν να εξηγήσουν την αιτία που τον προκάλεσε είναι: «υπάρχουν συμφέροντα από πίσω», «ο πόλεμος γενικά δημιουργεί μεγάλο τζίρο», «ο πόλεμος είναι υποκινούμενος  ώστε να πουληθούν όπλα» κ.ο.κ. Περιττό να πούμε ότι όσοι εκφέρουν τις εν λόγω αιτίες, πιο πολύ εξυπηρετούν κάποια δική τους προσωπική ανάγκη αυτοπροβολής, ως άνθρωποι που γνωρίζουν και κατανοούν τις διεθνείς καταστάσεις και προσφέρουν την απλή, εν τέλει, εξήγηση του γιατί συμβαίνουν όλα αυτά, στους υπόλοιπους αδαείς (ενίοτε η εξήγηση ολοκληρώνεται με την ερώτηση-κατακλείδα, «κατάλαβες τώρα;»! ). Αλλά και στο βάθος, εμμέσως πλην σαφώς, χρεώνουν την πρόκληση πολέμων και γενικότερα προβλημάτων σε κάποιους «άλλους», το «σύστημα» ή καλλίτερα μια ολιγομελή ομάδα του,  πολύ πιο ισχυρή και υψηλότερα ιστάμενη από όλους εμάς τους υπόλοιπους, που οργανώνει πολέμους αλλά και κρίσεις γενικότερα, ανάλογα με τα συμφέροντά της, με θύματα τους απλούς ανθρώπους. Με τον τρόπο αυτό, οι επίδοξοι αναλυτές, απομακρύνουν από πάνω τους (και από όλους  μας εν τέλει) την ευθύνη για την προβληματική κατάσταση (των πολέμων, των κρίσεων κλπ) που έχει διαμορφωθεί, τοποθετούν τον εαυτό τους - και όλους μας - σε μια μεγάλη και αδύνατη πλειοψηφία, στηρίζοντας όμως στην ουσία, το ένοχο σύστημα (το οποίο φαινομενικά απορρίπτουν) κάτι που συμβαίνει γιατί αποδέχονται ότι η ελίτ αυτή λειτουργεί ως αδιαφιλονίκητη και μοναδική δύναμη που κινεί και κατευθύνει την Ιστορία προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Παράλληλα, τα αμέτρητα, ανούσια, ανόητα και πολλές φορές παράλογα  posts που ανεβάζουμε για θέματα όπως το εστιατόριο στο οποίο τρώμε παρέα με τον τάδε γνωστό μας, η φωτογραφία του εντυπωσιακού πιάτου μας, η δήλωση της λύπης μας για τον θάνατο ενός ποδοσφαιριστή-θρύλου (μαζί με δισεκατομμύρια άλλους φιλάθλους), η φωτογραφία του ηλιοβασιλέματος (μαζί με εκατομμύρια παρόμοιες φωτογραφίες ηλιοβασιλέματος)  κλπ μαζί με τα δισεκατομμύρια comments και likes, απλά ενισχύουν αυτό που θα χαρακτηρίζαμε παγκοσμιοποιημένες συμπεριφορές.

Στην πραγματικότητα, η πλειοψηφία των ανθρώπων σήμερα, είτε είναι χρήστες social media  είτε όχι, υποβαθμίζουν τον εαυτό τους στο επίπεδο του outsider. Βρισκόμαστε δηλαδή τελικά εγκλωβισμένοι και, ενώ προφανώς δεν μας αρέσει, αποδεχόμαστε την Εντροπία ως την πιο σημαντική παράμετρο της ζωής μας, προσφέροντάς της την δυνατότητα να συνεχίζει να αυξάνεται. Δεν μπορεί να απορρίψει κανείς την χρησιμότητα των κοινωνικών δικτύων όταν πρόκειται για κινητοποιήσεις πάνω σε κάποιο θέμα ανθρώπινης ανάγκης (οικονομικής ενίσχυσης, φιλανθρωπίας, θέματα υγείας κλπ) αλλά δεν μπορεί επίσης να μην δεχτεί ότι υπάρχουν και τα εκατομμύρια, για να μην πούμε και παραπάνω, ανθρωποώρες σπαταλημένες σε κοινωνικά δίκτυα και  blogs που θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε άλλες δραστηριότητες (πχ δημιουργικά/καλλιτεχνικά χόμπι, κοινωνικές δραστηριότητες, διάβασμα, διαδικασίες αυτοβελτίωσης κλπ).

Δηλαδή, ξεφεύγοντας από στερεότυπα, κλισέ και lifestyle, θεωρίες συνωμοσίας και ασχολούμενοι με πιο δημιουργικές και παραγωγικές δραστηριότητες ενισχύουμε την φαντασία μας, την κοινωνικότητά μας, την προσωπικότητα μας, ξεφεύγουμε από την μαζική/παγκοσμιοποιημένη κουλτούρα και συνακόλουθα ενισχύουμε την προσωπική μας αξία και την αξία της κοινότητας μας και του συνόλου γενικά,  ενισχύουμε τον λόγο μας – προφορικό και γραπτό, δημιουργώντας προϋποθέσεις εποικοδομητικού και παραγωγικού διαλόγου, στηρίζοντας πολιτικούς, κοινωνικούς και καλλιτεχνικούς θεσμούς. Συνεισφέρουμε εν τέλει σε νέες ιδέες μειώνοντας  με αυτόν τον τρόπο την Εντροπία του συστήματος: μέσα από τον λόγο – και μάλιστα τον ορθό, βελτιώνονται οι δημοκρατικές διαδικασίες και οι πολιτικές γίνονται παραγωγικότερες και αποτελεσματικότερες. Οι πολιτικοί οι ίδιοι, και οι κυβερνώντες ειδικότερα, γίνονται πιο προσεκτικοί και αποτελεσματικοί. Εν ολίγοις δηλαδή αντιστρέφουμε την πορεία της Εντροπίας μέσα από την ελεύθερη σκέψη, την φαντασία και την κατάφαση-θετικότητα.

Έτσι λοιπόν, για το 2023, εκτός από τα προφανή και πάντοτε καλοδεχούμενα: υγεία, αγάπη, ευμάρεια και ευτυχία, θα θέλαμε να ευχηθούμε απελευθέρωση από στερεοτυπικές σκέψεις, πολύ περισσότερη φαντασία, θετικότητα, δημιουργικότητα… να πιστέψουμε στην δύναμή μας και να βγούμε από την μεγάλη - πλην όμως αδύνατη- πλειοψηφία… Ευχόμαστε επίσης, να μπορέσουμε όλοι να αγαπήσουμε τον εαυτό μας και να του προσφέρουμε αυτά που του αξίζουν, επί της ουσίας να αγαπήσουμε την αυτοβελτίωση που θα ωφελήσει εμάς τους ίδιους και την κοινωνία μας. Και πραγματικά, «εφ’ όσον το θελήσουμε, ο πόλεμος θα τελειώσει”… Καλή μας χρονιά!